Vlado Milošević bio je bosanskohercegovački etnomuzikolog koji je značajno utjecao na razvoj etnomuzikologije u Bosni i Hercegovini. Rođen je u Banjoj Luci, 1901. godine. Tamo završava osnovnu školu i gimnaziju, a nastavak svog obrazovanja nastavlja u Beogradu na području historije i geografije, nakon toga u Zagrebu završava smjer za muziku i pedagogiju.

Vlado Milošević opširno se bavio proučavanjem narodne tradicije u Bosni i Hercegovini, te objašnjavao pojave unutar same tradicije, moglo bi se reći, ponešto drugačije od Cvjetka Rihtmana. Najviše pažnje posvetio je vokalnoj muzici Bosne i Hercegovine, naročito vokalnoj praksi iz Bosanske krajine. Milošević vokalnu muziku djeli na seosku i gradsku, te objašnajva osnovne razlike između te dvije prakse. U seoskoj voklanoj muzici izražava se kao jednoglasno i dvoglasno pjevanje. Dvoglasno pjevanje se kasnije dijeli na starije dvoglasno pjevanje i novije dvoglasno pjevanje. Starije dvoglasno pjevanje karakteriše mjesto i prilika u kojima se izvodi, važna je i tehnika izvođenja, a u obzir se uzima odnos teksta i napjeva. Posebno zanimljiv problem kod starijeg seoskog pjevanja predstavlja njegova intonacija odnosno tonski niz. Milošević konstatuje da je zanimljiv tonski odnos starije prakse zapravo dominacija sazvučja sekunde, ali o njemu govori kao da je to sazvučje „blago disonantno“. Stariju praksu zanimljivo je posmatrati i sa aspekta funkcije pjevanja (za onog ko pjeva se kaže: joče, povede pjesmu, vodi i vozi, a za onog koji prati da potresa, prilaže, prati i sparuje). Važno je i prići i sa aspekta ko pjeva, što znači da se pjevalo u skupinama gdje su odvojeni momci od djevojaka, te odrasli od djece. Milošević se manje bavio novijim dvoglasnim pjevanjem nego starijim, kao i ostali etnomuzikolozi u tom periodu. Razlog tome je možda zato što ono nije autohtono nego ima porijeklo iz susjedne Hrvatske. U novijoj praksi javlja se pjevanje „na bas“. Pjevanje na bas značajnije se ističe kod mladih, pogotovo momaka. Što se tiče jednoglasnog pjevanja, Vlado Milošević, razvrstava jednoglasno pjevanje u tri tipa: uspavanke, zdravice i tužbalice.
   Gradsku praksu Milošević izražava kroz tri osnovna vokalna oblika: radna pjesma, sevdalinka i tepsijanje. Sevdalinka kao najrazvijeniji i najznačajniji oblik, ulazi u centar zanimanja. Osnovni uslov za razvoj sevdalinke je sredina u kojoj je nastala sevdalinka, a to je bosanskohercegovački grad. Na razvoj sevdalinke važan utjecaj imali su profesionalni pjevači koji u izvođenje unose posebnu emocionalnu izražajnost.
   Što se tiče klasifikacije narodnih pjesama, Milošević je u svojim knjigama vršio klasifikaciju narodnih pjesama ali bez jedinstvenog kriterijuma, već u zavisnosti od vrste muzičke građe kojom je u tom trenutku raspolagao. Tako se može reći da su u prvoj knjizi podjeljene na: sevdalinke, pjesme iz NOB-a, gradske pjesme. U drugoj knjizi mogu se vidjeti razne vrste pjesama, tako da se one ispoljavaju kao: seljačke dvoglasne pjesme potresalice, zdravice, svatovske, dvoglasne djevojačke pjesme, jednoglasne seljačke uz pratnju tamburice, gusala, te gradske (ravne i sevdalinke). U trećoj knjizi Milošević je istakao da klasifikaciju pjesama nije izvršio „strogo po muzičkim osobinama, ali ni po sadržaju, nego po selima i krajevima gdje se određene pjesme pjevaju“.
   Važno je reći da je Milošević, pored vokalne prakse u BiH, proučavao i instrumentalnu i vokalno-instrumentalnu muziku. Instrumentalnoj muzici nije posvetio toliko pažnje kao vokalnoj, ali navodi sve zastupljene instrumente u tradicijskoj muzici BiH. U skupinu tih instrumenata spadaju duvački instrumenti koje zajedničkim imenom Milošević naziva svirale. Vlado ističe da na području Bosanske krajine su zastupljeni idući instrumenti: ćurlik, dvojnica, diple, zurla, pastirski rog. Među kordofonim instrumentima nalaze se šargija, saz i gusle. Proučavajući karakteristike voklano-instrumentalne tradicionalne muzike, Milošević ističe nekoliko osnovnih tipova: pjevanje uz tamburicu iz Krajine, pjevanje uz šargiju, saz i gusle. Posebnu pažnju posvetio je repertoaru i načinu izvođenja.

O Vladi Miloševiću kao etnomuzikologu, do sada je napisan niz radova, a njemu je posvećen i jedan od brojeva časopisa Putevi. Profesor Vlado Milošević, bio je jedan od najznačajnih etnomuzikologa u BiH. Svojim naučnim istraživanjima i dostignućima, mnogo je doprinijeo u razvoju etnomuzikologije.

Literatura:

Kenjalović, Milorad. (2002.), Vlado S. Milošević: etnomuzikolog, Banja Luka: Akademija umjetnosti Univerziteta u Banja Luci.

ZERINA TIHIĆ